)
)
)
IJs of geen ijs na een blessure?
Op het moment dat iemand een blessure krijgt wordt al snel het advies gegeven om ijs te gebruiken. Jarenlang was de standaard zorg bij acute blessures: Ijs, Compressie en Elevatie (ICE). In de loop der jaren is daar Protect, Rest, Ice, Compression, Elevation (PRICE) van gemaakt en ondertussen zijn we in de gezondheidszorg aanbeland op het volgende acronym ‘PEACE & LOVE’ (Protection, elevation, avoid anti-inflammatoires, Compression, education & Loading, optimism, Vascularisation, exercise).
)
Nog steeds krijgen we in de praktijk vraag of mensen ijs moeten gebruiken bij een blessure. We gaan in deze blog verder in op wat ijs zou doen, waarom we het wel zouden kunnen gebruiken en de mogelijke gevaren van ijs bij een blessure.
Wat is de gedachte achter ijzen?
Er bestaat al geruime tijd een veronderstelling dat ijstherapie zorgt voor een vertraging van het metabolisme en een vermindering van de ontstekingsreactie die plaatsvindt na acute schade bij een blessure. De lagere temperatuur zou moeten zorgen voor een vermindering van bloeddoorstroming op de plek van de blessure. Door deze ontstekingsreactie te verminderen zou de schade die plaatsvindt door de zwelling en ontsteking, voorkomen moeten worden.
Deze theorieën komen voort uit onderzoeken bij dieren en het moeilijke daaraan is dat knaagdieren een kleiner lichaamsoppervlak hebben, meer haar, minder vetweefsel en daarmee een andere temperatuur regulatie dan mensen. Mogelijk dat daarmee de bloeddoorstroming en vasoconstrictie anders is bij verandering van temperatuur.
Ondertussen heeft de arts die het ‘ICE’ principe heeft geïntroduceerd, aangegeven van ijs af te zien. Hij geeft als argumentatie dat een ontstekingsfase noodzakelijk is voor een normaal herstelproces en dat ijs zorgt voor een verstoring van dit proces. Dit is een reden waarom er binnen de fysiotherapie een verschuiving ontstaat om geen ijs te adviseren na een blessure.
Wat zegt de wetenschap over het gebruik van ijs?
Ijstherapie wordt toegepast met de gedachte het metabolisme te vertragen en de ontstekingsreactie na een blessure of training te verminderen. Deze reactie is nog niet duidelijk naar voren kunnen komen uit de onderzoeken. Het feit dat dit bij knaagdieren gebeurt, wil niet zeggen dat het bij mensen dezelfde reactie teweeg brengt. Mogelijk dat een verlaging van de temperatuur in de spieren leidt tot minder schade van het weefsel, maar dit is niet 100% zeker.
De effecten of het uitblijven van effecten van ijstherapie bij een blessure of na een training met betrekking tot het metabolisme en ontstekingsreactie bij mensen moet nog opgehelderd worden.
Water Immersion Cryotherapy (bad met ijswater) is één van de meest populaire manieren van ijstherapie onder sporters. De laatste jaren is hier Whole Body Cryotherapy (buis met ijskoude lucht (tot -140 graden Celsius)) aan toegevoegd. Beide therapieën lijken een positief effect te hebben op de spierpijn na een zware training. Ook worden in sommige onderzoeken aangetoond dat de waarden voor spierschade en de ontstekingswaarden lager zijn. Hiermee is niet aangetoond dat ook een daadwerkelijk sneller herstel plaatsvindt.
)
Anderzijds laten andere onderzoeken weer zien dat dit effect niet aanwezig is in vergelijking met placebo behandeling of soms zelfs een negatief effect hebben. Zo wordt gezien dat sporters die dit dagelijks toepassen na een training, een verminderde adaptatie hebben van deze training. Dit betekent dat de vooruitgang die men wil realiseren door een training, teniet gedaan wordt door het gebruik van ijstherapie. Helaas zijn nog geen duidelijke richtlijnen (wat betreft temperatuur, duur en frequentie) aanwezig voor het gebruik van deze soort ijstherapieën.
)
Tijdens onderzoeken bij knaagdieren werd gezien dat als de temperatuur te ver zakt het mogelijk is dat het herstel vertraagd wordt, er een toename is in het littekenweefsel en de spiergroei heel langzaam gaat. Het is niet bekend of dit effect hetzelfde is bij mensen, maar de problemen die onderkoeling met zich meebrengt lijkt hier wel op te wijzen.
Indien ijstherapie wordt toegepast zou een intermittent schema effectiever zijn dan een continu schema. Door een intermittent ijs toe te passen is het mogelijk de temperatuur laag te houden, zonder de nadelige gevolgen van onderkoeling (de duur is beperkt).
Wat betreft praktijkgerichte situaties van ijstherapie zien we dat mensen met een enkelverstuiking sneller herstellen (eerder terug naar werk/sport) indien direct gestart wordt met een actieve therapie in plaats van RICE in de acute fase van een blessure. Ook wordt gezien dat de wandelsnelheid hoger is en dat ze op functionele testen beter scoorden dan de RICE groep in de eerste paar weken. Hiermee is het advies van RICE bij een enkelverstuiking niet meer de standaard. Nu wordt door kinesitherapeuten geadviseerd om zo snel mogelijk actief te gaan revalideren.
Wanneer kan je gebruik maken van ijs?
Het is bewezen dat ijs kan helpen om de pijn tijdelijk te verminderen. Om deze reden wordt geadviseerd om ijs voor een periode van ongeveer 10 minuten op de plek van de pijn te houden. Dit herhaaldelijk doen kan mogelijk voor een beter effect zorgen.
Ook voor mensen na een operatie bleek dat ijstherapie kan helpen om de bloeduitstorting en zwelling te verminderen. Hierdoor wordt minder pijn ervaren en is de mobiliteit iets beter. Dit is wel alleen beschreven voor de eerste 48 uur na een operatie. Het is niet duidelijk of het blijven toepassen van ijstherapie na deze tijd nog zin heeft.
Voor sporters (of anderen die de voorzieningen hebben) is het een mogelijk om een ijsbad te gebruiken na het sporten. Dit kan zorgen voor minder spierpijn na een zware training. De duur van het ijsbad is afhankelijk van de temperatuur van het water -> 5 graden Celsius is 5 minuten, 10 graden Celsius is 10 minuten, 15 graden Celsius is 15 minuten. Het is vooralsnog onduidelijk of dit effect komt door de ijstherapie of dat het een placebo effect is.
Kan gebruik van ijs kwaad?
Ja, het gebruik van ijstherapie kan nadelige gevolgen hebben. Naast bevriezing van de huid en onderkoeling is het mogelijk dus nadelig voor het normale herstel van weefsel. Ook wordt gezien dat bij veelvuldig gebruik van ijstherapie de trainingsresultaten minder waren door verminderde adaptatie.
Samenvatting
Ijs wordt nog vaak gebruikt in de medische sector, maar ook in de topsport. Ondertussen kunnen we afleiden uit de wetenschappelijke onderzoeken dat ijstherapie mogelijk niet zo effectief is als we hopen, maar dat het (gedeeltelijk) een placebo behandeling is. Wel wordt gezien dat er resultaten behaald worden voor het verminderen van pijn en het verminderen van bloeduitstortingen of zwellingen direct na een operatie. Verder is het belangrijk dat ijstherapie niet structureel wordt toegepast omdat dit nadelige gevolgen kan hebben voor de adaptatie van training.
Voor aanvullende informatie zijn we altijd bereid om u te helpen. U kunt ons bereiken via het telefoonnummer 03/326 03 91 of een e-mail sturen naar hallo@kinecenter.be. Onze praktijk is toegankelijk op werkdagen van 8.00 tot 21.00 uur voor uw gemak. Bovendien is het mogelijk om online een afspraak in te plannen. Bezoek ook onze blogpagina voor meer inzichten en informatie, beschikbaar via deze link .
Tot de volgende keer!
Bronnen:
Bleakley 2006, Cryotherapy for acute ankle sprains: a randomised controlled study of two different icing protocols
Bleakley 2011, PRICE needs updating, should we call the POLICE?
Kwiecien 2020, don’t lose your cool with cryotherapie: the application of phase change material for prolonged cooling in athletic recovery and beyond.
Van den Bekerom 2021, What Is the Evidence for Rest, Ice, Compression, and Elevation Therapy in the Treatment of Ankle Sprains in Adults?
Wilson 2018, Whole body cryotherapy, cold water immersion, or a placebo following resistance exercise: a case of mind over matter?